2020 yılı sonra eriyor ve yeni yıl çanları çalıyor. Yeni yıl geleneği bir öğretinin ifade edildiği semboldür. Bu tarz öğretilerde arka planda şu vardır. Kişi 1 sene geçtikten sonra geçmişi ile ilgili dur düşün yeniden başla felsefesi oluşturmalıdır. Düşünüldüğünde pandoranın kutusu gibi hep kötü şeyler çıkmaktadır. Tek bir iyi şey çıkar o da umuttur. Geleceğe ümitle bakarsak her zorluk için bir çözüm yolu bulunabilmektedir. Ümit kaybedilirse bütün motivasyon kaybedilmektedir. Kişi olumlu ve olumsuz yönlerle yüzleşme, kendini yeniden yapılandırmaya yeniden başlamak için sorgulama dönemine girmektedir. Bu nedenle insanlığın kendini yenilemesi senede bir defa birikimlerini gözden geçirmesi belli bir amaca yönelik tazelendirmesi güçlendirmesidir. Sadece bir eğlence alışkanlığı değildir. Kişinin eğlenmeye tabiki hakkı vardır ama bu eğlence psikolojik bir ihtiyaçtır. Geçmişle ilgili psikolojik anlamlar neler çıkarabiliriz ve hayatımıza yeni güzel şeyler neler katabiliriz amaçları olmalıdır.

Bir önceki yılda yapılan hataları pişmanlıkları keşkeleri not alarak yeni yılda aynı durumları yaşamamak adına kararlar alınmalıdır. Zihinsel fiziksel ruhsal durumlar hepsi olabilir. İnsan ilişkilerinde yapılan hatalarda aldığınız kararları uygulamak adına hedefler belirlenmelidir.

İnsanın hayatında bazı günler vardır. Dur düşün yeniden başla yapmalıdır. Pandoranın kutusu hep kötü şeyler çıkar. Tek bir iyi şey çıkar o da umut. Geleceğe ümitle bakarsa her zorluk için bir çözüm yolu vardır. Ümidini kaybederse bütün motivasyonunu kaybeder.

İnsan oğlu doğduktan itibaren hayata başlamakta ve özgür iradeyle doğmaktadır. Kararlar vermesi seçimler yapması gerekmektedir. İnsan kendisine hedef koymalı haritada yerini bilmeli, o hedefte ilerlemelidir. Yaşam hedefi olan insan olayları kendi yönetmektedir. Hedefi olmayan kişiyi hayat yönetmektedir. Hedef sadece yemek içmek değildir. Kişinin kapasitesni belirleyen emek verdiği alan ve konulardır. Zihnimizde neyi hedeflemişsek oyuz. Hedef belirlerken kişi böyle durumlarda bilenden yardım alabilmelidir. Her insan her şeyi bilemeyebilir. Bu bir usta çırak ilişkisi olarak düşünülebilir. İlk rehber anne-baba, sonra öğretmenler ve arkadaşlar gelmektedir. İnsan öleceğini bilen bir varlıktır, diğer varlıklar bunu algılayamayabilir. Kişinin kapasitesi kişinin zihinsel ve duygusal yatırımlarıyla ilgilidir. Hayatta önem ve öncelik planı olmalıdır. En önemli konu en üsttedir ve en çok ona zaman ayrılır. Bu öncelik piramidi olarak adlandırılabilir. Bazı şeyler önemli olabilir ama bazı şeyler önceliklidir. Usul esastan öncedir. Hayattaki yaşam piramidi de oluşturulmuş olur. Yol haritası buna göre belirlemelidir. Küçük zaferler kazanabiliriz ama hedef doğru değilse büyük kazançlar kaybedilebilir. Bunun için çaba sarf etmek gerekmektedir. Gayret motivasyon yoksa hedefe gidilemeyebilir. Hedefi koymak önemlidir ancak uygulamaya dönüştürmek daha önemlidir.

Dört madde insanın kendinin yönetebilmesinde önemli rol oynamaktadır.

1- Eleştirilebilir olmak yani eleştiriye açık olmak

2- Özgürlükçü olmak. Gerçeğe inanmak ve bunun için zorlama ve baskı olmaması

3- Baskıcı ve bütüncül olmamak. Herkes aynı tip olamaz.

4- Katılımcılık yani birlikte karar vermenin olması ve birlikte adım atılması.

Gayret, kişinin motivasyonu kendini harekete geçirmesidir. Çabanın olması için kişinin ihtiyaç hissetmesi gerekmektedir. İhtiyaç hissettiği zaman istek uyanmaktadır. İstek uyandığında gayret ortaya çıkmaktadır. Doğru yol haritası çizilirse hedefe ulaşılmaktadır. Gelecekteki ihtiyaçları düşünen kişiler keşif yapabilmektedir. Bilim adamları keşif yapmakta ve insanlığa katkı sağlamaktadır. İnsanların neye ihtiyacı var? Örneğin, bir insana su içirmek istiyorsunuz. Bunu zorla yapmak mümkün değildir fakat o kişiyi susatırsanız kendi içecektir.

Bu ihtiyaç hissetme yaşa göre de değişebilmektedir. Gençlerde daha çok enerji, heyecan ve istek vardır. Gençliğin verdiği dinamizm vardır. İleri yaşta da insanın bilgeliği vardır. Her yaşın kendi içinde güçlü ve zayıf yönleri vardır. Kişi o yaşın güçlü yönlerini bilerek hareket ederse zayıf yönlerini de geliştirmeye çalışırsa kendi ile barışık bir davranış geliştirebilmektedir.

Mükemmellik arayışı duygusu varsa sorumlulukta olmaktadır. Elindeki mevcut imkanları doğru kullanmak mükemmeldir fakat mükemmel yapacağım derken hiçbir şey yapmama hatası yapılabilmektedir. Daha iyi iyinin düşmanıdır. Daha iyi yaparım derken iyi de kaçırılabilmektedir. Hedef doğru belirlenirse, mükemmellikler makul olursa, bu mükemmellik motive etmektedir. Hayat bir dengedir, hedef ve ölçülerde dengeli olmalıdır.

Hangi planları hangi çerçevede yapılmalıdır? Beklentiler nasıl olmalıdır? Ümitle yaşamak hayal kırıklıkları da getirebilmektedir. İnsanın rasyonel yani gerçekçi hedefleri olması gerekmektedir. Milli piyangoyla hayatını güzelleştiren örnekler çok az bulunmaktadır. Emekle elde edilen hedefler daha kıymetli, yararlı ve kalıcıdır. Kolay elde edilen şeyler kuma yazılmış gibi kolay geçmektedir. Emekle elde edilerek, taşa yazılmış gibi olursa yararlı olmaktadır. Böylece kişilikte güçlenmektedir. Hayattaki ani değişimler olumlu olsada kişiye travma yaşatabilmektedir. Kişi psikolojik olarak hazır olmadığı için kendi iç dünyasındakiler, ilişkiler ve çevresi ile ilişkileri bozulabilmektedir. Kişide yaşanan ani sevinçle oluşan bazı hastalıklarda ortaya çıkabilmektedir. Örneğin sevinçten kalp krizi geçirme. Kişi hazır değilse zorlanma yaşamaktadır. İnsan yavaş ama sağlam olanı tercih etmelidir. Eğlence ve haz yaşam amacı olmamalıdır. Kişi tatmin edemeyeceği bir amaç seçmiş olmaktadır. Eğlenmediğinde kendini kötü hissetmeye başlamaktadır. Beklenti karşılanmadığında depresyonda ortaya çıkabilmektedir.

İnsanın ayakta kalması harekete geçmesi için hayalleri olması gerekmektedir. Bu hayaller gerçekçi olmalıdır. Kişi özeleştiride yapmalıdır. Hayal kurdum ama gerçekleşmedi deyip depresyona girmemelidir. Tamamen elde edilemeyen tamamen terkedilemez. Kişi yeni tecrübelere de açık olmalıdır. Hayata dayanıklı olarak çabuk pes etmemek gerekmektedir. Ümitsizliğe düşmeden hedeflerin doğrultusun da ilerlemek gerekmektedir. Başarmanın en büyük düşmanının karamsarlık olduğu unutulmamalıdır.

Hayat aslında çok uzun ve aynı zamanda da kısa bir zamandır. Yeni yıl bizim geçen seneyi gözlemlediğimiz yeni hedefler koyduğumuz bir zaman dilimidir.  Bizim için bir baş ve son yaratmaktadır. Herkes yeni yıla girerken dilek ve umutlarda bulunmaktadır. Bu kişilerin %8-12 arası hayata geçirilebiliyor. Bunun sebebi gerçekçi hedefler belirlenmemesidir. Koyulan hedef ulaşılabilir bir hedef mi? İlk olarak bunu sorgulamak gerekmektedir. Ucu açık hedeflerin gerçekleştirilmesi zor olabilmektedir. Bu yüzden hedefler somutlaştırılmalıdır. Hedefler için plan yapılmalı ve o planlar doğrultusunda ilerlemek gerekmektedir. Bazı durumlarda sadece sonuca odaklanıp süreç unutulmaktadır. Örneğin bebekler emekliyor, ayağa kalkmaya çalışırken düşüyorlar ve kalkıp tekrardan deniyorlar. Bebeği alkışlıyoruz ama kendimize bunu yapmıyoruz. Bu konuda Samuel Beckett’in biz sözü vardır. “Hep denedin, hep yenildin. Olsun. Gene dene, gene yenil. Daha iyi yenil.”

Ya hep ya hiç düşünme tarzı insanı olumsuz etkilemektedir. Örneğin bir kişi sağlıklı yaşayacağım diyerek spora başlamakta bundan keyifte almaktadır. Buna rağmen, sağlıklı yaşayamıyorum çünkü şekeri bırakamadım diye düşünmektedir. Ya hep ya hiç olmamalıdır. Kişi en azından hayatına sporu sokmuştur. Bir adım bile olsa bu kardır. Sonuç değil süreçteki başarılara odaklanmak gerekmektedir. Karar almak ve başlamak değişimin en büyük bölümüdür. Kişi adımları atarak hedefe ulaşabilmektedir. Başarısızlık başarıya giden bir adımdır.

Kişi kendine daha çok vakit ayırmalıdır. Yapmaktan keyif aldığı şeylere zaman ayırmalıdır. Yeni yıl ile birlikte uzun zamandır ertelenen şeyleri yapmak için harekete geçmek gerekmektedir. Önemli olan değişimlere ulaşmak için hangi küçük adımları atmak gerektiğidir. Kişi kendine inanarak yaptıkları ile ilgili olumlu tutumlarını korumaya devam etmelidir. Unutmamak gerekir ki kişi bir şey yapmadığı sürece her şey birbirini tekrarlamakta ve değişim olmamaktadır. Yaşanan bütün şeyler geçen yıla aitti, yeni bir umut ile yeni yıla başlamak gerekmektedir. Nerede yaşam varsa orada umut vardır.

Her hoşça kal bir merhabadır. Hoşça kal 2020, merhaba 2021.

Uzman Klinik Psikolog Hatice Büşra KARA

busra.kara@icloud.com